W dniu 18 września 2024 roku odbyło się szkolenie, które skupiło się na roli bibliotek publicznych w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (CZR) oraz na wdrażaniu działań proekologicznych.
Prelegentkami były prof. Małgorzata Fedorowicz-Kruszewska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz dr Magdalena Paul z Uniwersytetu Warszawskiego. Obie prezentacje skupiły się na teoretycznych i praktycznych aspektach roli bibliotek w ochronie środowiska oraz przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym.
Część 1: "Instrumenty oceny postępów w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju w bibliotekach" – prof. Małgorzata Fedorowicz-Kruszewska
W swojej prezentacji prof. Małgorzata Fedorowicz-Kruszewska omówiła narzędzia oceny działań bibliotek, które mogą być stosowane w celu mierzenia postępów w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (CZR). Kluczowe elementy wystąpienia obejmowały:
- Narzędzia oceny proekologicznych działań bibliotek:
- Prof. Fedorowicz-Kruszewska zaprezentowała narzędzia takie jak Library Environment Sustainability Progress Index (LESPI) oraz Preliminary Green Library Checklist. Narzędzia te umożliwiają monitorowanie działań bibliotek w zakresie realizacji celów zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności w obszarze środowiskowym.
- Edukacja klimatyczna i środowiskowa:
- Prelegentka podkreśliła, że biblioteki pełnią istotną rolę w edukacji środowiskowej i klimatycznej. Biblioteki mogą angażować lokalne społeczności np. poprzez organizację warsztatów, prowadzenie szkoleń oraz udostępnianie materiałów edukacyjnych. Ważne jest, aby działania tego typu kierować do wszystkich grup wiekowych.
- Znaczenie działań bibliotek w kontekście zmian klimatycznych:
- Omówiono również znaczenie działań podejmowanych w bibliotekach w kontekście zmian klimatycznych oraz rosnącego zainteresowania organizacji bibliotekarskich tym tematem. Uczestnicy mieli możliwość wymiany doświadczeń oraz dyskusji na temat wyzwań, przed którymi stoją biblioteki w zakresie zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem zrównoważenia środowiskowego.
- Zasoby wspierające działania proekologiczne:
- Biblioteki dysponują istotnymi zasobami, które mogą wspierać działania na rzecz ochrony środowiska, jak np. wykwalifikowani pracownicy, dostęp do rzetelnych informacji i technologii informacyjno-komunikacyjnych, szeroka oferta usług bibliotecznych oraz przyjazna przestrzeń.
- Podsumowanie:
- Prof. Fedorowicz-Kruszewska zakończyła swoje wystąpienie, podkreślając, że biblioteki mają możliwość odegrania istotnej roli w realizacji globalnych celów na rzecz zrównoważonego rozwoju. Narzędzia oceny, które zostały zaprezentowane, umożliwiają bibliotekarzom skuteczne monitorowanie działań i wdrażanie inicjatyw proekologicznych w sposób systematyczny i efektywny.
W trakcie szkolenia uczestnicy wypełnili testowo dwie ankiety, Pierwsza z nich, zatytułowana „Ocena spójności działań biblioteki z celami zrównoważonego rozwoju” miała za zadanie ocenić postęp bibliotek uczestników szkolenia w realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Ankieta oparta na wskaźnikach Library Environment Sustainability Progress Index (LESPI) opracowanych przez Selenay Aytac (2019), obejmowała trzy obszary: społeczeństwo, ekonomia i środowisko. Badanie miało ocenić, w jakim zakresie działania biblioteki wpisują się w realizację celów zrównoważonego rozwoju. Ankieta druga nosiła tytuł „Wstępna ocena bibliotek w zakresie działań prośrodowiskowych” i miała za zadanie ocenę aktualnego stanu bibliotek w zakresie działań minimalizujących negatywny wpływ na środowisko oraz zidentyfikowanie obszarów, które można poddać korekcie.
Część 2: "Zielona biblioteka" – dr Magdalena Paul
Dr Magdalena Paul skupiła się na praktycznych aspektach wdrażania działań proekologicznych w bibliotekach oraz na tym, jak przekonywać społeczności do zaangażowania się w takie inicjatywy. W swoim wystąpieniu omówiła następujące zagadnienia:
- Cele akcji "Zielona Biblioteka":
- Dr Paul przedstawiła cele akcji "Zielona Biblioteka", której głównym założeniem jest promowanie bibliotek jako instytucji wspierających ochronę środowiska oraz przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. W ramach akcji biblioteki będą badały potrzeby użytkowników, promowały proekologiczne inicjatywy oraz angażowały społeczności lokalne w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
- Metody przekonywania społeczności do działań proekologicznych:
- Prelegentka omówiła strategie, które mogą pomóc bibliotekarzom w przekonywaniu nieprzekonanych społeczności do angażowania się w działania proekologiczne. Wskazała na argumenty takie jak bezpłatny dostęp do wiedzy, integracja społeczna oraz biblioteka jako miejsce relaksu i edukacji ekologicznej.
- Etapy realizacji akcji "Zielona Biblioteka":
- Dr Paul przedstawiła szczegółowy plan akcji "Zielona Biblioteka", który obejmuje m.in. rekrutację bibliotek, przygotowanie ankiet dla bibliotekarzy i użytkowników, a także opracowanie wyników badania. Wyniki akcji zostaną opublikowane w listopadzie 2024 roku, a najlepsze biblioteki zostaną wyróżnione w ramach rankingu "Zielonych Bibliotek".
- Korzyści wynikające z działań proekologicznych bibliotek:
- Działania proekologiczne przynoszą wiele korzyści, zarówno krótkoterminowych, jak i długofalowych. Dr Paul podkreśliła, że biblioteki mogą mieć pozytywny wpływ na lokalne społeczności, promując zrównoważony rozwój i edukację ekologiczną w sposób inkluzywny i przystępny.
Szkolenie dostarczyło uczestnikom wiedzy teoretycznej i praktycznej na temat roli bibliotek w działaniach proekologicznych i realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (CZR). Obie prelegentki podkreślały, że biblioteki, dzięki swojej dostępności, zasobom oraz zaangażowaniu w edukację, mogą odgrywać kluczową rolę w promowaniu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Narzędzia oceny, jak np. LESPI oraz akcje takie jak "Zielona Biblioteka", pozwalają na systematyczne monitorowanie postępów i włączanie społeczności w działania na rzecz klimatu. Szkolenie zakończyło się wnioskiem, że biblioteki mogą stać się liderami lokalnych inicjatyw proekologicznych, wspierając globalne cele zrównoważonego rozwoju.