20 rocznica śmierci Janiny Cygańskiej

19 października 2023 r. mija 20 rocznica śmierci Janiny Cygańskiej (1921-2003), starszego kustosza dyplomowanego, wieloletniej wicedyrektor Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, Członka Honorowego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich​.

Urodziła się w Warszawie 20 czerwca 1921 r. Ukończyła Żeńskie Gimnazjum im. Leonii Rudzkiej. W 1941 r. uzyskała maturę na tajnych kompletach, po czym podjęła pracę w Czytelni Dziecięcej Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (RTPD) na Żoliborzu. W 1942 r. ukończyła kurs bibliotekarski zorganizowany przez konspiracyjny Związek Bibliotekarzy Polskich. W 1943 rozpoczęła studia na Wydziale Humanistycznym  tajnego Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując w  1950 r. dyplom zawodowy I stopnia. W latach 1956-1959 ukończyła studia magisterskie w zakresie bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim. W czasie Powstania Warszawskiego pracowała w Poradni RTPD „Zdrowie Dziecka”. Po powstaniu znalazła się w Radomiu. Po powrocie do Warszawy w styczniu 1945 r. objęła kierownictwo Czytelni Dziecięcej i Świetlicy RTPD na Żoliborzu, organizując na nowo zbombardowaną placówkę. W latach 1952-1955 pracowała w Bibliotece Instytutu Chemii Ogólnej, a od 1956 do 1983 w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy. Przez 17 lat kierowała Działem Uzupełniania Zbiorów. Brała udział w pracach zespołów problemowych w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy i innych warszawskich bibliotekach. Od 1973 r. do przejścia na emeryturę pełniła funkcję  wicedyrektora Biblioteki. Po przejściu na emeryturę (od 1984 do 1991) pracowała w niepełnym wymiarze czasu w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, w Oddziale Bibliotek Zakładowych.

Janina Cygańska była autorką wielu opracowań i artykułów i biogramów  opublikowanych w czasopismach zawodowych, „Kronice Warszawy”, Słowniku pracowników książki polskiej, „Informatorze Bibliotekarza i Księgarza”, serii SBP „Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych”.

Była zaangażowana w pracę społeczną. W latach 1949-1951 działała w Związku Nauczycielstwa Polskiego i Dzielnicowym Ośrodku Metodycznym Pracy Pozaszkolnej na Żoliborzu. Była członkiem Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich, a następnie SBP. Pełniła wiele odpowiedzialnych funkcji w ZG SBP, m.in. dwukrotnie była sekretarzem generalnym (1963-1966, 1972-1976), I wiceprzewodniczącą (1976-1981), przewodniczącą Komisji Wydawniczej, przewodniczącą Komisji Odznaczeń i Wyróżnień oraz Głównego Sądu Koleżeńskiego. W latach 1969-1983 była członkiem Państwowej Rady Bibliotecznej.

Znana i ceniona w środowisku bibliotekarskim brała udział w wielu inicjatywach i przedsięwzięciach, m.in. w pracach nad nowelizacją ustawy o bibliotekach, koncepcją narodowego zasobu bibliotecznego, ochrony i konserwacji zbiorów. Od 1992 r. przewodniczyła Zespołowi Historyczno-Pamiętnikarskiemu przy Zarządzie Okręgu Stołecznego SBP oraz Kolegium Redakcyjnemu serii SBP „Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych”.

Janina Cygańska była też związana m.in. z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci i Towarzystwem Przyjaciół Warszawy. Przez całe dorosłe życie opiekowała się i niosła pomoc starszym, samotnym osobom.

J.J.