15 rocznica śmierci Marii Dembowskiej

26 czerwca 2023 r. mija 15 rocznica śmierci profesor Marii Dembowskiej (1914-2008), zasłużonej na polu bibliografii, bibliotekoznawstwa, informacji naukowej i naukoznawstwa.

Urodziła się 15.11.1914 w Łodzi. Studiowała w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie (1932-1935) oraz na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego(1935-1939). W 1960 r. uzyskała stopień doktora, habilitowała się w 1965, w 1973 r. otrzymała tytuł profesora.

Pracę zawodową podjęła w 1937 r., najpierw w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej w Warszawie, następne w Bibliotece Narodowej, gdzie z niewielkimi przerwami pracowała do 1966 r. Brała udział w ratowaniu zbiorów bibliotecznych po Powstaniu Warszawskim (tzw. akcja pruszkowska). We wrześniu 1946 przeniosła się do Łodzi, gdzie rozpoczęła pracę w Państwowym Instytucie Książki i równocześnie w Katedrze Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego. Po likwidacji PIK, przeniosła się do Instytutu Bibliograficznego BN. W latach 1949-1957 była kierowniczką Zakładu Bibliografii Retrospektywnej (Bibliografia polska 1901-1939), następnie kierownikiem samodzielnego Referatu Kształcenia Kadr oraz Pracowni Problemów Dokumentacji i Informacji Naukowej w Instytucie Bibliograficznym. W latach 1966-1975 pełniła funkcję dyrektora Biblioteki PAN w Warszawie. Współpracowała z Instytutem INTE, organizowała kierunek bibliotekoznawstwo i informacja naukowa w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie, gdzie pracowała w latach 1975-1981, 1984-1986.

Była autorką ok. 180 publikacji, w tym 6 książek. W pierwszym okresie zajmowała się przede wszystkim bibliografią, terminologią, normalizacją. Następnie skupiła się na informacji naukowej. Problematyce tej poświęciła ok. 50 publikacji, w tym książki: Dokumentacja i informacja naukowa: zarys problematyki i kierunki rozwoju (1965), Nauka o informacji naukowej (informatologia) : organizacja i problematyka badań w Polsce (1991). Istotnym wkładem do dyscypliny jest Słownik terminologiczny informacji naukowej (1979), którego była redaktorem. W Bibliotece PAN zaktywizowała prace nad „Polską Bibliografią Naukoznawstwa”. Zainicjowała prace nad Słownikiem polskich towarzystw naukowych. Była autorką haseł w Encyklopedii wiedzy o książce, Encyklopedii współczesnego bibliotekarstwa polskiego oraz biogramów w Polskim Słowniku Biograficznym. W latach 1969-1978 była redaktorem naczelnym „Przeglądu Bibliotecznego”.

Aktywnie działała na forum Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, pełniąc funkcje: Sekretarza Generalnego ZG (1957-1960, 1960-1963), zastępcy Sekretarza Generalnego ZG (1963-1966), Przewodniczącej Sekcji (Komisji) Bibliografii Regionalnej ZG (1954-1957), Przewodniczącej Sekcji (Komisji) Informacji Naukowej ZG (1966-1969). Otrzymała tytuł Honorowego Członka SBP.

Wiele lat była członkiem Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych.

J.S.