15 rocznica śmierci Janiny Marciniak

5 maja 2024 r. mija 15 rocznica śmierci Janiny Marciniak (1926-2009), bibliotekarki w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy.

Janina Marciniak urodziła się 3 września 1926 r. w Sieradzu. Była córką Melanii z d. Dietrich, prywatnej nauczycielki muzyki oraz Aleksandra Gęborskiego, naczelnika Urzędu Skarbowego. W czerwcu 1939 r. rodzina przeniosła się do Łasku. We wrześniu 1940 r. zostali przesiedleni do Generalnej Guberni. Janina została umieszczona w Domu Sióstr Urszulanek w Warszawie i uczyła się na tajnych kompletach Gimnazjum im. Cecylii Plater-Zyberkówny. W 1943 r. zdała tzw. małą maturę. Kontynuowała także działalność w harcerstwie, do którego zapisała się w 1938 r. W 1945 r. w Kielcach otrzymała świadectwo dojrzałości. W 1945 r. rodzina przeniosła się do Łodzi, gdzie Janina rozpoczęła studia na Wydziale Humanistycznym Państwowego Pedagogium w Łodzi (dwuletnia wyższa szkoła zawodowa), przekształconego w Państwową Wyższą Szkołę Pedagogiczną, którą ukończyła w 1948 r. ze specjalizacją język polski i historia. Po latach, w 1966 r., ukończyła studia zaoczne na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Ze względu na stan zdrowia musiała zrezygnować z pracy w szkole. W latach 1948-1952 pracowała jako asystent biblioteczny w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego. Następnie przez 6 lat opiekowała się dwoma synami. W 1955 r. rodzina Marciniaków przeniosła się do Warszawy. Janina współpracowała z Ośrodkiem Bibliografii i Dokumentacji PAN.

Od 1 grudnia 1957 r. pracowała w Dziale Wydawnictw Periodycznych Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy, początkowo porządkując czasopisma, ocalałe ze zbiorów przedwojennych. Stworzyła kartoteki dubletów i braków. W 1966 r. otrzymała awans na stanowisko kustosza, a od 1 lipca 1968 aż do przejścia na emeryturę w 1986 r. kierowała Działem  Wydawnictw Periodycznych. W tym czasie zorganizowała m.in. opracowanie prasy emigracyjnej i konspiracyjnej (1939-1945) oraz czasopism polonijnych. Wprowadziła wolny dostęp do czasopism bieżących oraz księgozbioru podręcznego. Współpracowała z Biblioteką Narodową w akcji mikrofilmowania periodyków. Zorganizowała też konserwację i naprawę zbiorów w Dziale.  Kiedy po wprowadzeniu stanu wojennego otrzymała polecenie usunięcia z magazynu i katalogu prasy niezależnej z lat 70. i 80. XX w., ukryła – razem z Elżbietą Kowalską – poszczególne wydawnictwa wśród czasopism tzw. rezerwy stałej, a usunięte karty przechowała w domu. Umożliwiło to późniejsze przygotowanie w Bibliotece Narodowej Bibliografii niezależnych wydawnictw ciągłych za lata 1976-1989 (1993).

Janina Marciniak była członkiem bibliotecznego Zespołu ds. Ewidencji Zbiorów, w latach 1970-1986 działała w bibliotecznej Komisji ds. Gromadzenia Zbiorów, nadzorowała prowadzenie katalogu centralnego w Bibliotece na Koszykowej, udzielała konsultacji bibliotekarzom warszawskich bibliotek szkolnych i publicznych oraz prowadziła praktyki studenckie.

Po przejściu na emeryturę w 1986 r. rozpoczęła pracę w powstałym w 1983 r. Dziale Bibliografii Czasopism Warszawskich kierowanym przez prof. Konrada Zawadzkiego. Przeprowadziła kwerendę w Archiwum Akt Nowych i Archiwum Państwowym m.st. Warszawy, w zbiorach Ośrodka Karta oraz w licznych, nieistniejących już bibliotekach organizacji rozwiązanych po 1989 r. Pracę w Bibliotece zakończyła w 2000 r.

Brała udział w przygotowaniu publikacji Biblioteki: Bibliografia czasopism warszawskich 1579-1981 (1994-2001), Polonica zagraniczne i inne zbiory polonijne Biblioteki Publicznej m.st Warszawy (1987). Brała też udział w redakcji publikacji Biblioteka na Koszykowej 1907-1997 (1999). Publikowała również teksty, związane z pedagogiką, głównie bibliografie, w „Przeglądzie Historyczno-Oświatowym”, np. Bibliografia terenowych czasopism związkowych ZPNSP i ZNP (1919-1939) (1968 nr 3) oraz Bibliografia zawartości dwudziestu roczników „Przeglądu Historyczno-Oświatowego” (1947-1977) (1978 nr 2). Recenzowała książki poświęcone oświacie oraz bibliografie.

Otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983), Srebrny Krzyż Zasługi (1975), Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” (1977) i Złotą Odznakę Honorową „Za zasługi dla Warszawy” (1982).

Janina Marciniak zmarła 5 maja 2009 r. i została pochowana na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie (kw. O rząd 3 nr 13).

M.P.