40 rocznica śmierci Zofii Hryniewicz

6 grudnia 2023 r. minęła 40 rocznica śmierci Zofii Hryniewicz (1891-1983), bibliotekarki, organizatorki bibliotek, aktywistki społecznej, działaczki Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Urodziła się na terenie zaboru rosyjskiego w guberni mohylowskiej. Dzieciństwo i wczesną młodość spędziła w Czycie we wschodniej Syberii, gdzie ojciec pracował przy budowie kolei zabajkalskiej. Tam ukończyła gimnazjum rosyjskie i została nauczycielką matematyki. W Czycie, w środowisku Polaków, zetknęła się z polską książką (komplety książek nadsyłała księgarnia Gebethnera i Wolffa)  i  pracą biblioteczną. W latach 1914-1918 studiowała nauki techniczne oraz ekonomiczno-prawne w Wyższej Szkole Handlowej w Moskwie. W połowie 1918 r. przyjechała do Warszawy i podjęła studia na Politechnice Warszawskiej, które przerwała ze względów rodzinnych. W 1925 r. rozpoczęła  studia bibliotekoznawcze w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej, działającym w ramach Wolnej Wszechnicy Polskiej. Dyplom uzyskała w 1929 r. Jeszcze w czasie studiów objęła kierownictwo Centrali Bibliotecznej Związku  Zawodowego Kolejarzy.

Gdy wybuchła druga wojna światowa, a okupanci zakazali działalności Centrali Bibliotecznej Z. Hryniewicz podjęła pracę kierowniczki Biblioteki Stowarzyszenia „Szklane Domy” przy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu. Część działalności Biblioteki odbywała się w konspiracji, m.in. dostarczano książki do tajnego nauczania (partyzantom z Kampinosu książki posyłano wraz z zebraną żywnością i odzieżą). W czasie Powstania Warszawskiego kierowała punktem opatrunkowym na Żoliborzu. Uczestniczyła w zabezpieczaniu cennych księgozbiorów prywatnych (uratowano ok. 70 tys. wol.).

Po wojnie Z. Hryniewicz otrzymała zadanie reaktywacji zniszczonej Biblioteki Sejmowej (Sejmu i Senatu RP). Stopniowo, mimo wielu trudności, Biblioteka zaczęła się odradzać. W 1958 r. Z. Hryniewicz przeszła na emeryturę i włączyła się w pracę Zespołu Historyczno-Pamiętnikarskiego Okręgu Stołecznego SBP, publikując artykuły wspomnieniowe o pracy z książką i ludziach książki.

Przez cały okres działalności zawodowej aktywnie uczestniczyła w życiu społecznym, działała w organizacjach oświatowych i społecznych, m.in. w Kole „Spasowiaków”, Towarzystwie Wolnej Wszechnicy Polskiej, a przede wszystkim od okresu przedwojennego w Związku Bibliotekarzy Polskich, Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich oraz Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich. Za zasługi dla SBP została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Honorową Odznaką SBP, była też członkiem honorowym SBP.

E.B., J.S.