20 września 2024 r. mija 10. rocznica śmierci dr. Grzegorza Chmielewskiego (1929-2014), bibliografa, bibliofila, długoletniego dyrektora Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana K. Norwida w Zielonej Górze.
Urodził się 7 maja 1929 r. w Radomiu w rodzinie robotniczej. Po ukończeniu Liceum Humanistycznego im. Marii Magdaleny w Poznaniu rozpoczął studia w zakresie historii sztuki na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu, które ukończył w 1954 r. uzyskując tytuł magistra; w 1972 r. uzyskał na tej uczelni stopień doktora. Po ukończeniu studiów pracował w Bibliotece Głównej UAM. W 1960 r. przeniósł się z rodziną do Zielonej Góry, gdzie objął stanowisko dyrektora Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej (WiMBP), którą zarządzał do 1991 r. Podjął energiczne starania o szybszy rozwój sieci bibliotecznej na terenie województwa, w wyniku czego już w 1962 r. województwo miało pełną sieć placówek bibliotecznych. Kolejnym, dużym wyzwaniem była podjęta przez niego inicjatywa budowy nowej siedziby dla WiMB. Sam opracował koncepcję, program użytkowy oraz aranżację wnętrz. Uroczyste otwarcie Biblioteki w nowym gmachu odbyło się 6 czerwca 1975 r.
Grzegorz Chmielewski przywiązywał dużą wagę do gromadzenia zbiorów regionalnych, tworzenia bibliografii i popularyzowania wiedzy o regionie. Pod jego kierunkiem zostały rozwinięta bibliografia piśmiennictwa regionalnego. W 1967 r. powołał Oddział Bibliografii Regionalnej, a w 1976 r. Wojewódzkie Centrum Informacji, specjalizujące się w zakresie wiedzy o regionie.
Jest autorem ponad 100 publikacji, w tym opracowań bibliograficznych, m.in.: Bibliografii archeologii Ziemi Lubuskiej (województwa zielonogórskiego) za lata 1945-1964, Bibliografii Ziemi Świebodzińskiej, Bibliografii Ziemi Nowosolskiej do roku 2007. Pod jego redakcją ukazywały się kolejne roczniki Bibliografii Ziemi Lubuskiej. Znaczącą rolę w jego zainteresowaniach i działaniach odgrywały badania regionalne nad historią książki i bibliotek na Środkowym Nadodrzu. Zaowocowało to wydaniem w 2002 r. publikacji pt. Polskie biblioteki ludowe na pograniczu zachodnim w rejonie babimojsko-międzyrzecko-skwierzyńskim w latach 1880-1939.
Największą pasją Grzegorza Chmielewskiego było bibliofilstwo. Przeszukiwał lokalne antykwariaty, a także strychy i piwnice w poszukiwaniu starych ksiąg. Dzięki jego staraniom Biblioteka wzbogaciła się o cenne inkunabuły, zbiory druków śląskich oraz zabytkowe zbiory kartograficzne. Znaczącym dokonaniem było też odnalezienie księgozbioru oraz dokumentacji archiwalnej Towarzystwa Czytelń Ludowych z rejonu babimojskiego i międzyrzeckiego, które organizowało biblioteki polskie w okresie zaborów. Konsekwencją tej działalności było utworzenie w 1977 r. Muzeum Książki Środkowego Nadodrza, którego zadaniem było pokazanie kultury polskiej w dziejach i rozwoju Środkowego Nadodrza.
Grzegorz Chmielewski był też współorganizatorem ośrodków kształcenia bibliotekarzy w Zielonej Górze. Przyczynił się do uruchomienia w 1966 r. Punktu Konsultacyjnego Państwowego Ośrodka Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy w Warszawie, a w 1974 r. Zakładu Bibliotekarstwa i Informacji Naukowej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Zielonej Górze, gdzie przez wiele lat prowadził zajęcia dydaktyczne. W latach 1976-1991 kierował Filią Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy przy WiMBP.
Łączył pracę zawodową z działalnością w licznych towarzystwach kulturalnych i naukowych m.in. w Lubuskim Towarzystwie Naukowym, Towarzystwie Przyjaciół Zielonej Góry oraz Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich. Na emeryturę przeszedł w 1994 r., jednak nadał współpracował z WiMBP jako specjalista do spraw naukowo-badawczych.
Za swoją działalność był wielokrotnie odznaczany i nagradzany, m.in.: Lubuską Nagrodą Kulturalną (1963), Odznaką Honorową „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Zielonogórskiego” (1969, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1984), Nagrodą III stopnia im. Heleny Radlińskiej (1986), Honorową Odznaką SBP.
Zmarł 20 września 2014 r. Jego imię nadano Sali Wykładowej mieszczącej się w Książnicy.
J.J.
Zob. też:
Kotlarek Dawid: Grzegorz Chmielewski (1929-2014). W: Zostawili swój ślad. Warszawa: Wydaw. SBP, 2017, s. 21-28. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 15)
Wasik Maria: Dr Grzegorz Chmielewski. „Bibliotekarz” 2015, nr 1, s. 48-49